In een energiemarkt die steeds dynamischer wordt, is onbalans geen bijzaak – het is een strategisch speelveld. Wie afwijkt van het energieprogramma, betaalt of profiteert. Profiteia helpt je daar grip op te krijgen. Want waar anderen data zien, zien wij patronen, signalen en realtime kansen. Met gevalideerde inzichten uit meerdere bronnen, geven we je niet alleen het overzicht, maar ook de voorspellende kracht om slim te sturen op onbalansprijzen. Ontdek hoe jij met flexibiliteit het verschil maakt.
Wat is onbalans in de energiemarkt?
Onbalans ontstaat wanneer de daadwerkelijke productie of afname van elektriciteit afwijkt van het vooraf ingediende energieprogramma (E-programma). TenneT, de landelijke netbeheerder, zorgt ervoor dat het net in balans blijft en rekent af op basis van kwartiergemiddelden. Deze afwijking wordt afgerekend tegen de onbalansprijzen. Elke producent of grootverbruiker met een eigen aansluiting krijgt hiermee te maken.
Wie is verantwoordelijk voor onbalans?
De verantwoordelijkheid ligt bij de programmaverantwoordelijke partij (BRP). Deze partij dient het E-programma in bij TenneT en moet zorgen dat de feitelijke invoeding en afname overeenkomt met de verwachting. Afwijkingen worden afgerekend via de onbalansmarkt. Organisaties zonder eigen BRP delegeren dit meestal aan hun energieleverancier.
Hoe wordt de onbalansprijs bepaald?
De onbalansprijs is gebaseerd op de inzet van balanceringsvermogen door TenneT. Wanneer er een tekort of overschot op het net is, worden biedingen van aFRR- of mFRR-aanbieders geactiveerd. De prijs waarvoor het net in balans wordt gebracht, is de onbalansprijs. Deze kan zowel positief als negatief zijn, afhankelijk van het marktoverschot of -tekort.
Wat zijn passieve en actieve onbalans?
Passieve onbalans ontstaat zonder dat de afnemer of producent actief stuurt; men wijkt simpelweg af van het programma. Actieve onbalans is bewuste sturing op basis van marktinformatie. Je benut dan prijssignalen om goedkoop in te kopen of duur te verkopen in onbalans. Dit vereist analyse en snelheid.
Hoe kan ik profiteren van onbalansprijzen?
Dit kan door flexibel te produceren of verbruiken en te reageren op verwachte onbalanssignalen. Bijvoorbeeld: laden van batterijen bij negatieve onbalansprijzen of productie verhogen bij een tekort. Hiervoor zijn forecastingtools en real-time aansturing essentieel. Deze strategie is vooral rendabel voor partijen met flexibiliteit.
Welke risico’s zijn verbonden aan handelen in onbalans?
De prijsvolatiliteit is hoog: onbalansprijzen kunnen binnen minuten sterk variëren. Zonder goede voorspellingen en respons kan men duur uit zijn. Daarnaast zijn er technische eisen aan meetdata en registratie bij TenneT of via een aggregator. Foutieve inschattingen kunnen verlies opleveren.
Hoe verhoudt onbalans zich tot de balanceringsmarkten?
Balanceringsmarkten (FCR, aFRR, mFRR) zijn proactief en gecontracteerd; onbalans is reactief en settlement-gedreven. Onbalansprijzen worden mede bepaald door de balanceringsbiedingen. Partijen kunnen zowel actief op balanceringsmarkten bieden als profiteren van onbalans, mits goed gecoördineerd.
Kan ik als kleinverbruiker of collectief deelnemen aan de onbalansmarkt?
Indirect wel. Via samenwerking met een BRP of aggregator kunnen ook kleinere partijen hun flexibiliteit aanbieden. Denk aan bedrijventerreinen, VvE’s of lokale energiecoöperaties. Belangrijk is dat je flexibiliteit voorspelbaar en controleerbaar is, en dat je een geschikte contractpartner hebt.
Wat is de rol van voorspellingsmodellen bij onbalansoptimalisatie?
Forecasting is cruciaal. Goede voorspellingen van productie (bijv. zon/wind) en verbruik helpen om nauwkeurige E-programma’s te maken en afwijkingen te minimaliseren. Geavanceerde modellen gebruiken weerdata, historisch verbruik en AI om de verwachte profielen te optimaliseren. Deze voorspelbaarheid is ook essentieel voor actieve onbalanshandel.
Hoe zet ik een strategie op voor actieve onbalanssturing met een batterij?
Analyseer historische onbalansprijzen en identificeer patronen (bijv. negatieve prijzen rond middagzon). Zorg voor real-time monitoring en automatische dispatch software die orders stuurt op basis van prijssignalen. Stem dit af met je BRP en integreer batterijdata (SoC, capaciteit, vermogenslimieten). Een succesvolle strategie vergt IT-integratie, data science en marktkennis.
